شماره‌گذاری گوش گوسفند و بز

اهمیت شماره‌گذاری و ثبت مشخصات در دام سبک

شماره‌گذاری دقیق و ثبت اطلاعات، پایه مدیریت اقتصادی در گله‌های بالای 100 رأس است.
در دامداری‌های مدرن، هیچ تصمیمی—از حذف دام تا برنامه‌ریزی تولیدمثل—بدون داده‌های دقیق قابل اعتماد نیست. مهم‌ترین شاخص‌هایی که تنها با ثبت داده‌ها قابل تحلیل هستند عبارت‌اند از:

• تعداد تلقیح‌های هر دام

• فاصله بین دو زایش

• درصد دوقلوزایی و چندقلوزایی

• درصد ماندگاری و حذف

• عملکرد شیردهی، رشد و سلامت

نمونه واقعی از اهمیت ثبت اطلاعات

در یک فارم ۷۰۰ رأسی در گنبدکاووس، پس از یک سال ثبت منظم اطلاعات مشخص شد:
۴۳ رأس میش علیرغم سه مرحله همزمان‌سازی و قوچ‌اندازی، آبستن نشده‌اند.
این دام‌ها طی ۱۵۰ تا ۱۸۰ روز فقط خوراک مصرف کرده و هیچ بازده اقتصادی نداشتند.
بدون ثبت مشخصات، چنین اتلافی قابل شناسایی نبود.

شماره‌گذاری؛ شرط لازم برای ایجاد هویت دام

ثبت مشخصات زمانی قابل انجام است که هر دام هویتی یکتا داشته باشد.
این هویت با پلاک گوش ایجاد می‌شود و از آن لحظه هر دام:

• قابل ردیابی

• قابل ثبت

• قابل تحلیل

• و قابل مدیریت
خواهد بود.

چه زمانی و چگونه باید شماره‌گذاری انجام شود؟
۱. شماره‌گذاری میش‌ها و دام‌های موجود

قبل از شروع هر برنامه مدیریتی (زایش، واکسیناسیون، همزمان‌سازی و …)، لازم است:

• همه میش‌ها

• و همه بره‌های موجود
شماره‌گذاری شوند تا داده‌ها از همان ابتدا قابل ردیابی باشند.

۲. محل صحیح نصب پلاک روی گوش

برای جلوگیری از پارگی و افتادن پلاک، باید بهترین نقطه انتخاب شود:

• دام را مهار کنید.

• گوش را از ریشه تا انتها بررسی کنید.

• نقطه بین دو غضروف در بخش میانی گوش، مناسب‌ترین محل نصب پلاک است.

• دستگاه پلاک‌زن باید در هر بار استفاده با آب و بتادین ضدعفونی شود تا عفونت منتقل نشود.

۳. بهترین سن برای شماره‌گذاری بره و بزغاله

در گذشته توصیه می‌شد این کار بعد از سه‌ماهگی انجام شود،
اما تجربه فارم‌های حرفه‌ای نشان می‌دهد:

* روز سوم تا پنجم تولد بهترین زمان پلاک‌گذاری است.
دلایل:

• مهار بره در زایشگاه آسان‌تر است

• خطای ثبت شماره نزدیک زایش بسیار کم است

• روند شناسایی از همان ابتدای تولد شروع می‌شود

چرا پلاک‌ها می‌افتند؟ مشکلات رایج و دلایل واقعی

گاهی دامداران از جدا شدن پلاک‌ها گلایه دارند. علت‌ها عبارت‌اند از:

1. کیفیت پایین پلاک یا میخ

جنس و انعطاف پلاک در ماندگاری بسیار مؤثر است.

2. جویدن پلاک توسط بره‌ها

حتی پلاک‌های باکیفیت نیز ممکن است توسط دام‌ها جویده شوند و بیفتند.

3. مشکلات ساختاری جایگاه

این مورد بسیار رایج و تأثیرگذار است.
نمونه عملی:
استفاده از تورهای سیمی به جای نرده، باعث گیر کردن پلاک در سوراخ‌های تور می‌شود.
دام برای آزاد کردن سر خود تقلا می‌کند و نتیجه:

• پاره‌شدن گوش

• افتادن پلاک

• نیاز به پلاک‌گذاری مجدد

• خطای شدید در ثبت اطلاعات

بنابراین اصلاح جایگاه، رعایت استانداردها و استفاده از تجهیزات مناسب ضروری است.

توصیه تخصصی برای دامداران

برای موفقیت در مدیریت تولیدمثل، رشد و حذف دام‌های نامناسب، تنها پلاک‌گذاری کافی نیست.
دامدار باید:

• از پلاک گوش استاندارد (پرواری یا داشتی) استفاده کند

• جایگاه مناسب داشته باشد

• از روش صحیح نصب پیروی کند

• اطلاعات را منظم در دفتر یا نرم‌افزار ثبت کند

• از مشاوره کارشناسان متخصص استفاده کند